پنجمین مصاحبه از سری مصاحبه های طرح ملی نظام سازی قرآنی با حضور دکتر محمد اسماعیل نباتیان با موضوع نظام سیاسی قرآن، توسط پژوهشکده ی فرهنگ و معارف قرآن با همکاری موسسه علمی فرهنگی رویش اندیشه و معرفت برگزار گردید. 
دکتر امیر حسن شیعی در ابتدای این مصاحبه بیان کرد که موضوع محوری در این مصاحبه بررسی نظریه ی شبکه ی ولاء آیت الله آصفی می باشد که بدلیل پژوهشی که دکتر نباتیان در این نظریه داشته اند جهت مصاحبه و تبیین این نظریه از ایشان دعوت بعمل آمده است. لذا در آغاز مصاحبه از جناب دکتر نباتیان درخواست میکنیم تا نظریه ی شبکه ی ولاء را تبیین کنند.
دکتر محمد اسماعیل نباتیان در پاسخ به این سوال گفت: آیت الله آصفی یکی از چهره های خلاق و متفکری پویا بود که در عرصه های فقهی، اسلامی و قرآنی فعالیت داشت. ایشان از جمله ی فقهایی بود که محدود به داخل ایران نمیشد و به آثار اندیشمندان خارجی را هم مطالعه میکرد. در یک تبیین اجمالی از نظریه ی آیت الله آصفی اینگونه میتوان مطرح کرد که ایشان یک تعریف آرمانی و ایده آل از جامعه ی اسلامی بیان کرده اند. روابطی که آیت الله آصفی در نظریه ی شبکه ی ولاء دیده اند در یک جامعه ی سکولار هم متصور است که در آن جامعه ها هم روابط طولی، افقی و عمی وجود دارد. ولی آنچه که جامعه ی اسلامی را متفاوت میکند غیر از عناصر و مولفه های این روابط، مفاهیمی است که این روابط را تعریف میکنند. ساختاری که مرحوم آصفی ترسیم میکنند از روایتی است که از امام موسی کاظم (ع) اخذ کرده اند. امام می فرماید ثلاث موبقات: نکث الثفقه، ترک السنه و فراق الجماعه. ایشان در این نظریه از این روایت استفاده کرده اند و از بحث نکث الثفقه روابط طولی را مطرح کرده که این از ذهن پویای ایشان ناشی میشود. ترک السنه به رابطه ی عمقی و عقبه ی تاریخی رو مطرح میکنند. و فراق الجماعه به جدایی امت و رابطه ی افقی اشاره دارد. لازم به ذکر است که این مقاله بر اساس نظریه سیستم تحلیل شده است. البته نظریه آیت الله آصفی به قدری حدود و صغورش مشخص است که شاید بشود بدون مراجعه به نظریه سیستمها هم قابل تبیین هست.
دکتر نباتیان عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در ادامه افزود: هشت رابطه با استفاده از آیات قرآن در این نظریه مطرح شده است. رابطه انسان با خدا، با پیامبر، با قرآن با اسلام با انسان و با زیر دستان مطرح است. در رابطه ی افقی یا عرضی رابطه با امت اسلمیف رباطه با معارف و خویشان و خانواده مطرح است.در شبکه ی ولاء هیچ رابطه ای از قلم نیفتاده است و حتی رابطه ی زناشوئی هم پیش بینی شده است. در رابطه ی عمقی هم رابطه با عقبه ی تمدنی و سنت مطرح کرده است. دو مفهوم بیان شده که این ساختار را تعریف میکند.یکی از مفاهیم که بعنوان عنصر بنیادین در بافت اجتماعی مطرح است عنصر سلام است. عنصر سلام یک نقش سلبی دارد. این نگاه سلبی هم ازمفردات راغب گرفته شده است سلامت از آفات و آلودگی مدنظر قرار دارد. سلام در واقع روابط متکی بر محبت و تعاون است. مرکز این شبکه در نظریه آیت الله آصفی، محور این شبکه ی ولاء انسان مسلمان است. منظور از انسان مسلمان هم انسان مسلمان اصطاحی نیست. انسانی که تسلیم خداوند شده یا انسان فطری که بر اساس فطرت تسلیم خداوند شده است. مفهوم سلام هم از آیه 15 و 16 سوره مائده اخذ شده است. عنصر و مفهوم دومی که این روابط را تعریف میکند عنصر نصیحت است. تعبیر ایشان از نصیحت، خیرخواهی و خیر کاری است. در داخل این روابط مثلا اگر دولت اسلامی است هم خیرش را بخواهد و هم خیر انجام دهد. نکته ی مهم اینست که در این شبکه مرکز تصمیم گیری از حیث تکوینی در نظریه ی شبکه ولاء، از خداوند شروع شده و تا اولی الامر ادامه دارد.
دکتر شیعی دبیر اجرایی طرح در ادامه این سوال را پرسید که تمام این مباحثی که مطرح شده آیا نظریه آیت الله آصفی منجر به نظام می شود یا نه؟ یعنی این ساختار و این عناصر سازنده ی نظام هستند یا نه؟
دکتر نباتیان در پاسخ به این سوال گفت: سنگ بنای نظریه آیت الله آصفی بحث میثاق و عهد در آیه الست بربکم قالوا بلی می باشد.ایشان معتقد است قالوا بلی در این حیات دنیوی است. وی معتقد است اگر انسان پیرایه ها را کنار بگذارد و با فطرت زندگی کند به این نکته و اعتراف به ربوبیت می رسد.که این میثاق بدون واسطه می باشد که در حضور پیامبران و بوسیله ی آنها میثاق با واسطه هم یادآوری میشود.آن سوی اعراف به ربوبیت اعتراف به عبودیت است. اگر این نظم در قالب شبکه ی ولاء و در قالب ساختارها برود به یک نظام خواهد رسید.
در این مصاحبه، حجت الاسلام و المسلمین یوسفی مقدم دبیر علمی، دکتر شیعی دبیر اجرایی دکتر سمیعی و دکتر سیدی به عنوان مصاحبه کننده حضور داشتند.این مصاحبه در محل پژوهشکده ی فرهنگ و معارف برگزار شد.
لازم به توضیح است متن کامل این مصاحبه پس از پیاده سازی و انجام امور ویراستاری، در همین پایگاه منتشر خواهد شد